Voor de bijeenkomst op 24 april 2022.
Niemand wil afhankelijk zijn. Afhankelijkheid heeft een negatieve klank. We beginnen ons leven, als baby, in totale afhankelijkheid. Vanaf dat prille begin is ons hele leven erop gericht om onafhankelijk te worden. Stapje voor stapje leren we om op eigen benen te staan. Worden we zelfstandig.
Wij ouders voeden onze kinderen op tot onafhankelijkheid. Onze kids moeten leren om hun eigen boontjes te doppen en hun eigen broek op te houden. Dat vinden wij een belangrijke (voor)waarde voor een waardig bestaan.
In de Westerse filosofie staat sinds de Verlichting het idee van zelfbepaling, het autonome individu, centraal. Dat idee behelst dat je als mens de regie hebt over je leven en dat je zelf beslissingen neemt. Dat je als vrije burger invulling geeft aan je dromen en je idealen. En dat jij jouw unieke talenten benut om volledig tot bloei te komen. Dat ideaal is ook weerspiegeld in het beleid van een verlichte overheid; zelfredzaamheid staat hoog in ons vaderlandse vaandel.
Ouderdom, ziektes, armoede en beperkingen zetten onze onafhankelijkheid onder druk. Als we niet meer alles zelf kunnen, hebben we immers hulp nodig. Dan moeten we een beroep doen op andere mensen of instanties als de voedselbank en de overheid. Maar onafhankelijkheid en autonomie worden zó gewaardeerd dat we op iemand leunen, hulp aanvaarden, ervaren als verlies van vrijheid, of zelfs als falen. Dat maakt om hulp vragen voor veel mensen zo lastig. Daar is een woord voor: vraagverlegenheid. Ook in grote kwesties streven we naar onafhankelijkheid.
Zo ervaren we nu hoe het is om afhankelijk te zijn van Russisch gas, Oekraïens tarwe, zonnebloemolie.
Maar hoe erg is het eigenlijk om afhankelijk te zijn? Wat is het verband tussen afhankelijkheid en vrijheid? En tussen afhankelijkheid en autonomie? Kun je in afhankelijkheid autonoom zijn, of moet je daarvoor juist onafhankelijk zijn? Waarom ontstaat die spanning tussen hulp vragen (en hulp geven) en onafhankelijkheid? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als onafhankelijkheid? Of bevinden we ons altijd ergens op de lijn tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid? Wat verstaan we onder afhankelijkheid?