Maat houden

Voor de bijeenkomst van het Socratisch Cafe Amsterdam op 31 januari 2025.

Het begin van het nieuwe jaar lijkt een gepast moment om stil te staan bij maat houden. Veruit de belangrijkste van de vier kardinale deugden. Deugd gaat immers in principe om maat houden, de goede maat houden, die in iedere situatie anders is.

Maat houden is ook een zeer klassieke deugd. In het klassieke Athene ging het er immers om te doen wat paste, wat het meest geschikt was in ieder moment, de juiste maat aanhouden. De jongste kinderen kregen daarom muzisch onderwijs. Op allerlei manieren maakten zij daarin kennis met maat houden. Door het leren voordragen van de traditionele verhalen, en door zang, dans en muziek.

Wij lijken er in deze tijd de voorkeur aan te geven de wereld op te delen in goed en kwaad. Maat houden lijkt daarom voor ons een beetje uit zicht te zijn als cruciale richtingaanwijzer in het leven. Maar wat is maat houden? En hoe kom je daar achter?

Wij koppelen maat gewoonlijk aan centimeters en liters en grammen, maar dat heeft natuurlijk niets te maken met maat houden. Dat zijn technische afleidingsmanoeuvres die ons bij ons de illusie versterken dat het leven en de natuur, waarvan wij deel uitmaken, dood zijn, alleen maar kwantiteit zijn en geen kwaliteit. Alsof de ene centimeter aarde vergelijkbaar is met de andere, alsof er geen verschil is tussen de ene druppel water en de andere. Alsof je die zomaar bij elkaar kunt optellen, zonder je te bekommeren om de kwaliteit van wat je optelt. Daarom aandacht voor maat houden.

Heeft dat dan juist wel te maken met kwaliteit? Kun je dan alleen maar maat houden als je je bewust bent van de kwaliteit van je activiteit? Met het ouder worden moet ik op alle terreinen minderen, bij het eten en drinken en het werken, bij het traplopen, het fietsen en het sjouwen. Mijn lichaam is dan zo vriendelijk om aan te geven dat ik de maat heb overschreden. Is dat maathouden, wachten tot je een waarschuwing krijgt, of ben je dan gewoon mateloos, omdat je het erop aan laat komen? In de muziek mag dat niet, buiten de maat gaan; slechts als je maat houdt, klinkt het, dan is er harmonie.

Bestaat er ook een partituur voor het leven, om daarin maat en harmonie te vinden? Waar kun je die vinden? Wat is dat de goede maat houden? Wat verstaan we daaronder?

Scroll naar boven